Pilch

Dorośli uważają, że trudność liczenia wzrasta wraz z liczbą liczonych obiektów, które trzeba policzyć. Są też przekonani, że liczyć mogą starsze dzieci, na przykład od piątego roku życia. Dlatego zdarza się, że ograniczają zwłaszcza młodszym przedszkolakom, zakres liczenia często do dwóch, trzech elementów. Ograniczenia te niestety obracają się przeciwko dziecku. Nie sposób nauczyć dzieci liczenia, jeżeli ma się do czynienia ze zbyt małą liczbą elementów. Liczenie bazuje na wychwytywaniu regularności a przy małej liczebności jest to niemożliwe. Podczas liczenia dziecko korzysta z gestu wskazywania, dzięki któremu wydobywa obiekt z otoczenia i łączy go z nazwą liczebnika. W miarę ćwiczeń w rytmicznym wskazywaniu przedmiotów i oznaczaniu ich słowami do liczenia, dziecko dąży do precyzji i zaczyna przestrzega zasady: jeden do jednego (jeden gest, jeden obiekt, jeden liczebnik). Stosunkowo późno orientuje się, że ostatni liczebnik ma dwa znaczenia, a więc dotyczy ostatniego liczonego obiektu i określa, ile razem jest wszystkich przedmiotów. Równie późno dziecko zaczyna rozumieć, że liczone obiekty ułożone w szeregu można liczyć od początku do końca, od końca do początku oraz od dowolnego miejsca.  Gdy jednak opanuje te prawidłowości, liczy wszystko dookoła siebie i zaczyna także dostrzegać błędne liczenie od poprawnego.

Pomoce do liczenia

Liczyć można wszystko: kasztany, żołędzie, fasolę, kamyczki, listki, klocki, nakrętki, guziki a także patyczki i żetony. Pamiętać należy o tym, żeby dziecko sprawnie liczyło i w szerokim zakresie musi mieć dużo rzeczy do liczenia. 

Zabawy sytuacje zadaniowe sprzyjające doskonaleniu umiejętności liczenia

1. Ile jest żetonów/patyczków?

Dorosły układa przed dzieckiem 16 żetonów, pokazuje je dziecku i proponuje: Policz żetony. Dziecko liczy tak, jak umie a dorosły cichutko podpowiada liczebniki. Po policzeniu dorosły pokazuje żetony i pyta: Ile jest żetonów? Dziecko ma podać ich liczbę.

Celem tej zabawy jest sprawdzenie zakresu dziecięcego liczenia i czy dziecko wie, że ostatni wymieniony liczebnik oznacza także liczbę policzonych obiektów. Jest to także okazja do rozszerzania zakresu liczenia i korzystania z podpowiadanych liczebników.

2. Słuchaj, policz, ułóż

Dorosły stuka regularnie w bębenek. Dzieci liczą usłyszane uderzenia (głośno, szeptem lub w myślach) a potem układają przed sobą tyle żetonów, ile usłyszały dźwięków. Na zakończenie liczą żetony i stwierdzają, ile ich jest.

Celem tej zabawy jest ćwiczenie umiejętności skupiania uwagi na liczeniu i ustalaniu wyniku liczenia tego, czego już nie ma. Po ułożeniu odpowiedniej liczby żetonów lub patyczków jeszcze raz mają okazję do ich przeliczenia.

3. Ile żetonów/patyczków jest w pudełku

Zabawę można zrealizować w parach; jedno dziecko z pary wkłada do zamykanego pudełka po jednym żetonie (patyczku) i głośno liczy. Zamyka pudełko i stwierdza, ile żetonów/patyczków jest w pudełku. Drugie dziecko sprawdza, czy tak jest rzeczywiście. Wysypuje żetony/patyczki, liczy je i na koniec stwierdza, ile ich jest w pudełku.

Celem tej zabawy jest dostrzeganie, że, że ostatni wymieniony liczebnik określa także liczbę policzonych obiektów.

4. Pokaż ósmy, dziewiąty, czternasty żeton/patyczek

Dzieci układają przed sobą w szeregu żetony/patyczki. Dorosły wymienia np. liczbę trzy, a dzieci odszukują właściwy żeton, pokazuje je palcem. Następnie mogą liczyć dalej od trzech, a więc cztery, pięć, sześć itd. lub odpowiedzieć na pytanie: Które kółeczko (patyczek) pokazałeś?

Celem tej zabawy jest rozszerzanie zakresu dziecięcego liczenia na miarę możliwości każdego dziecka a także praktyczne posługiwanie się liczebnikami porządkowymi.

5. Połóż tyle żetonów/patyczków, ile jest stron w książce

Dzieci oglądają książeczki (każde swoją) i ustalają: To jest okładka, to strona tytułowa, a to kolejne kartki, które mają numerowane strony.  Następnie odszukują stronę podaną przez dorosłego (rozpoznają numer strony lub liczą przewracając kolejne kartki) a następnie układają tyle żetonów/patyczków, ile wskazuje numer strony. Jest to też okazja do liczenia stron w książce wspak

Celem tej zabawy jest doskonalenie umiejętności liczenia do przodu i wspak a także nabywanie sprawności manualnej przy przewracaniu stron w książce.  Dodatkowo dla dzieci, które odczytują wartości liczbowe utrwalanie znajomości liczb.

6. Liczenie żetonów/patyczków wspak

Dzieci liczą pokazując ułożone przez siebie w szeregu żetony/patyczki. Następnie odszukują podane przez dorosłego dziesiąte żeton/patyczek i liczą wspak: dziewięć, osiem, siedem, sześć, pięć, cztery, trzy, dwa, jeden.

Celem tej zabawy jest nie tylko doskonalenie umiejętności liczenia na miarę możliwości każdego dziecka, ale także liczenie wspak.

7. Czy żetonów jest nadal tyle samo?

Każde dziecko na tacy ma kilkanaście żetonów. Ustawia je w szeregu, liczy stwierdza: Mam 12 żetonów. Następnie układa żetony w dwuszeregu, w okrąg, w piramidę i ponownie w szereg. Po każdej zmianie ułożenia żetonów pytamy dziecko: czy nadal jest tyle samo żetonów? co było na początku? Jeżeli dziecko chce może je liczyć po każdej zmianie.

Celem tej zabawy jest nabywanie doświadczeń w ustalaniu liczby elementów w zbiorze i przekonania, że zmiana ich układu nie ma wpływu na liczebność.

8. Czy tu i tu jest tyle samo?

Dziecko na tacy ma kilkanaście kółeczek i patyczków. Dorosły proponuje: Sprawdź, czy kółeczek i patyczków jest tyle samo, czy nie. Jeżeli dziecko chce liczyć to dobrze. Potem dorosły mówi: Sprawdź, czy się nie pomyliłeś. Połóż na każdym kółeczku patyczek. Gdy dziecko to wykona, dorosły stwierdza: Możesz liczyć i możesz ustawiać w pary.

Celem tej zabawy jest nabranie wprawy w ustalaniu równoliczności przez tworzenie par po jednym elemencie z porównywanych zbiorów.

9. Dodawanie poprzez manipulowanie przedmiotami i liczenie ich.

Dziecko ma przed sobą żetony/patyczki. Dorosły mówi: Masz pięć żetonów, dodaj cztery żetony i policz, ile masz razem. Dziecko liczy dosuwa, dokłada kilka, potem liczy wszystkie razem i stwierdza: Miałem 5 dodałem 4 i mam razem 9 żetonów/patyczków.

Celem zabawy jest lepsze rozumienie sensu dodawania poprzez nabywanie doświadczeń w wyznaczaniu sumy.

10. Odejmowanie poprzez manipulowanie przedmiotami i liczenie ich.

Dziecko ma przed sobą żetony/patyczki. Dorosły mówi: Masz dziewięć żetonów/patyczków, odejmij pięć żetonów/patyczków. Policz, ile zostało. Dziecko liczy, odejmuje (odsuwa, zabiera) kilka, potem liczy pozostałe i stwierdza: Miałem 9, odjąłem 5, zostały mi 4 żetony/patyczki.

Celem zabawy jest nakłanianie dzieci do liczenia i stwarzanie możliwości do wyznaczania różnicy.

11. Ile jest żetonów/patyczków w pudełku?

Zaproponowane zabawy należy realizować w parach: dziecko z dzieckiem lub dorosły z dzieckiem.

Dodawanie

Dziecko wkłada do pudełka np. 6 żetonów/patyczków, dokłada 4 żetony/patyczki. Na koniec pokazuje na palcach, ile żetonów/patyczków jest w pudełku.

Celem zabawy jest doskonalenie umiejętności wyznaczania sumy wraz z pokazywaniem wyniku na palcach.

Odejmowanie

Dziecko wkłada do pudełka np. 8 żetonów/patyczków, zabiera 4 żetony/patyczki. Na koniec pokazuje na palcach, ile żetonów/patyczków zostało w pudełku.

Celem zabawy jest doskonalenie umiejętności wyznaczania różnicy wraz z pokazywaniem wyniku na palcach.

12. Rozdawanie, rozdzielanie po jednym lub po kilka

Rozdzielanie

Dziecko ma np. 12 żetonów/patyczków rozdziela na 4 zbiory tak, aby w każdym było po tyle samo żetonów/patyczków.

Rozdawanie

Dziecko ma rozdać np. 3 kolegom 15 żetonów/patyczków, dbając o to, aby każdy miał po tyle samo.

Celem tych zabaw jest dostarczenie doświadczeń w rozdawaniu, rozdzielaniu najpierw po jednym przedmiocie a potem, kiedy nabiorą wprawy będą rozdawały, rozdzielały po kilka.

Żetony i patyczki można wykorzystywać jako liczmany do układania i rozwiązywania zadań z treścią oraz jako pionki do gier.